Pomoc społeczna i zasady jej przyznawania
Zasady przyznawania świadczeń z pomocy społecznej reguluje ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2020 r. poz.1876 z późn.zm.) oraz przepisy szczególne.
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje:
- osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
- cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udzielonego w związku z okolicznością o której mowa w art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2021 r., poz. 159), zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w Rzeczpospolitej Polskiej statusu uchodźcy
- obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali zezwolenie na pobyt.
Zasady udzielania pomocy społecznej
Procedura związana z przyznaniem/odmową przyznania pomocy:
- Świadczenia pomocy społecznej udzielane są
- na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego, innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego
- z urzędu (tzn. bez wniosku), ale za zgodą osoby zainteresowanej
- Wpływ wniosku o pomoc rozpoczyna postępowanie administracyjne – w ciągu miesiąca zostanie wydana decyzja administracyjna przyznająca lub odmawiająca przyznania pomocy o jaką ubiega się Wnioskodawca. W uzasadnionych przypadkach może się zdarzyć, że termin załatwienia sprawy zostanie przedłużony do 2 miesięcy – Wnioskodawca jest o tym informowany na piśmie.
- W ciągu dwóch tygodni od złożenia wniosku pracownik socjalny przeprowadza wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania, który ma na celu ustalenie sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób i rodzin, wydania opinii w celu ustanowienia rodziny zastępczej. Podczas wywiadu precyzowane są potrzeby wnioskodawcy oraz określane są właściwe formy pomocy
- W przypadku ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej po raz kolejny, a także gdy nastąpiła zmiana danych zawartych w wywiadzie, sporządza się aktualizację wywiadu.W przypadku osób korzystających ze stałych form pomocy aktualizację sporządza się nie rzadziej niż co 6 miesięcy, mimo braku zmiany danych
- Pracownik socjalny przeprowadzający rodzinny wywiad środowiskowy może domagać się od osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym
Odmowa złożenia oświadczenia jest podstawą wydania decyzji o odmowie przyznania świadczenia - Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane niezwłocznie poinformować Ośrodek, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń
- Od każdej decyzji służy prawo odwołania
Powody uzasadniające przyznawanie świadczeń
Pomocy społecznej udziela się z powodu (art. 7 ustawy o pomocy społecznej):
- ubóstwa
- sieroctwa
- bezdomności
- bezrobocia
- niepełnosprawności
- długotrwałej lub ciężkiej choroby
- przemocy w rodzinie
- potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności
- bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych
- braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze
- trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy
- trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego
- alkoholizmu lub narkomanii
- zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej
- klęski żywiołowej lub ekologicznej
Kryteria dochodowe mające wpływ na prawo do świadczeń
Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje
- osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 701 zł (jest to tzw. kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej)
- osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 528 zł (jest to tzw. kryterium dochodowe na osobę w rodzinie)
- rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (tzw. kryterium dochodowe rodziny) – przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów uzasadniających przyznanie świadczeń – podanych wyżej (od pkt. 2 do pkt. 15)
Kryterium dochodowe rodziny ustala się mnożąc kwotę 528 zł przez liczbę osób w rodzinie (np. kryterium na rodzinę 3-osobową wynosi 1584 zł)
Pozostałe zasady:
- W systemie pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione i niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące
- Dochód ustala się w oparciu o kwoty netto, a w jego skład wliczane są m.in.: zarobki, świadczenia ZUS, dodatek mieszkaniowy, świadczenia rodzinne, dochód z gospodarstwa rolnego (liczba hektarów przeliczeniowych), otrzymywane alimenty
- Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej
- Osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się prawo do świadczeń z pomocy społecznej, a za okres tymczasowego aresztowania nie udziela się świadczeń
- Zgłoszenie się z wnioskiem do pomocy społecznej nie oznacza, że zostanie ona przyznana automatycznie – zgłaszane potrzeby muszą bowiem odpowiadać celom i mieścić się w możliwościach pomocy społecznej
- Warunkiem otrzymania pomocy jest wykorzystanie przez osoby/rodziny ubiegające się o pomoc własnych uprawnień, zasobów i możliwości mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych
- Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej
Świadczenia pieniężne
- Zasiłek stały
- Zasiłek okresowy
- Zasiłek celowy
- Zasiłek celowy na żywność z Rządowego Programu „Posiłek w szkole i w domu”
- Specjalny zasiłek celowy
- Zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie
Zasiłek stały
Jest to świadczenie obligatoryjne (obowiązkowe) przysługujące na podstawie art. 37 ustawy o pomocy społecznej osobom całkowicie niezdolnym do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, spełniającym kryterium dochodowe (dochód osoby samotnie gospodarującej musi być niższy od kwoty 701 zł, zaś w przypadku rodziny – dochód własny osoby ubiegającej się o zasiłek stały oraz dochód na osobę w rodzinie musi być niższy od kwoty 528 zł).
Zasiłek stały ustala się w wysokości:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej (701 zł) a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 604 zł miesięcznie
- w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie (528 zł) a dochodem na osobę w rodzinie
Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie
Świadczenie to jest zadaniem zleconym gminie, finansowanym z budżetu państwa
Zasiłek okresowy
Świadczenie przysługuje na podstawie art. 38 ustawy o pomocy społecznej osobom i rodzinom o dochodzie niższym od kryterium ustawowego, w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego
Zasiłek okresowy ustala się:
- przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby
- w przypadku rodziny – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny
Minimalna wysokość zasiłku okresowego wynosi:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej – 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby
- w przypadku rodziny – 50% różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem rodziny
Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł
Okres, na jaki przyznane zostanie to świadczenie, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy
Zasiłek celowy
Zasiłek celowy jest świadczeniem fakultatywnym przyznawanym na podstawie art. 39 ustawy o pomocy społecznej na zaspokojenie niezbędnej potrzeby życiowej, a w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.
Zasiłek celowy na żywność z Rządowego Programu „Posiłek w szkole i w domu”
Obecnie można ubiegać się również o zasiłek celowy na zakup posiłku/żywności w ramach Rządowego Programu „Posiłek w szkole i w domu” – kryterium dochodowe obowiązujące przy tej pomocy wynosi 150% kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy społecznej, tj. dla osoby samotnej 1051,50 zł, dla rodziny – 792 zł na osobę w rodzinie
Specjalny zasiłek celowy
Jest świadczeniem przyznawanym na podstawie art. 41 ustawy o pomocy społecznej i może być przyznane w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe – w wysokości nie przekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny.
Zasiłek celowy specjalny ma charakter uznaniowy, a zatem przyznanie go zależy od okoliczności sprawy oraz środków finansowych będących w dyspozycji Ośrodka na tę formę pomocy
Zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie
Pomoc w formie pieniężnej w celu ekonomicznego usamodzielnienia może być przyznana w formie jednorazowego zasiłku celowego lub nieoprocentowanej pożyczki
Warunki udzielenia i spłaty pożyczki oraz jej zabezpieczenie określa się w umowie z gminą
Pomoc w formie rzeczowej w celu ekonomicznego usamodzielnienia następuje przez udostępnienie maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorganizowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających pracę niepełnosprawnym
Podstawą odmowy przyznania albo ograniczenia rozmiarów pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie może być uchylanie się przez osobę lub rodzinę ubiegającą się o pomoc od podjęcia odpowiedniej pracy w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu albo poddania się przeszkoleniu zawodowemu.
Pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia nie przysługuje, jeżeli osoba lub rodzina ubiegająca się otrzymała już pomoc na ten cel z innego źródła.
Aktualnie, ze względu na wzrost liczby świadczeniobiorców i ograniczoną ilość środków finansowych, MGOPS w pierwszej kolejności zaspokaja najbardziej niezbędne i uzasadnione potrzeby bytowe.
W związku z powyższym, obecnie Ośrodek nie ma wystarczających środków finansowych by przyznawać pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie, nawet jeśli Wnioskodawca spełni wszystkie wymagane kryteria do jej uzyskania.
Świadczenia niepieniężne
- Obiady dzieciom w szkołach i przedszkolu
- Posiłki w ramach Programu Rządowego „Posiłek w szkole i w domu”
- Schronienie, niezbędne ubranie
- Sprawienie pogrzebu
- Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze
- Składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne
- Praca socjalna
- Poradnictwo specjalistyczne
- Usługi opiekuńcze i asystent osoby niepełnosprawnej w ramach projektu „Zwiększenie dostępu do usług społecznych w Gminie Michałowo” trwającego od 01.01.2020 r. do 31.12.2021 r.
Posiłki dla osób dorosłych, obiady dla dzieci w szkołach
Pomoc w postaci jednego gorącego posiłku przysługuje osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić
Schronienie, niezbędne ubranie
Udzielenie schronienia następuje poprzez możliwość noclegu w noclegowni, ogrzewalni, domu dla bezdomnych
Przyznanie niezbędnego ubrania następuje przez dostarczenie osobie potrzebującej bielizny, odzieży, obuwia odpowiednich do pory roku
Sprawienie pogrzebu
Sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym, odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego
Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze
Jedną z niepieniężnych form pomocy są:
- usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania,
- specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania
Pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych przysługuje osobie, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, także w przypadku gdy opieki nie może zapewnić jej rodzina
Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem
Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym
Odpłatność za wspomniane usługi opiekuńcze ustalana jest w zależności od dochodu świadczeniobiorcy zgodnie z Uchwałą Nr XIX/130/16 Rady Gminy Michałowo z dnia 31 maja 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia z odpłatności, jak również trybu ich pobierania
Odpłatność za specjalistyczne usługi opiekuńcze ustalana jest zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie rodzajów specjalistycznych usług opiekuńczych oraz kwalifikacji osób świadczących takie usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi, zasad i trybu ustalania i pobierania opłat za te usługi, jak również warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat (Dz. U. Nr 189, poz. 1598, z późn. zm.)
Składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne
Opłacanie składki zdrowotnej następuje za osoby, które nie posiadają ubezpieczenia z innego tytułu, a są uprawnione do zasiłku stałego z pomocy społecznej
Opłacanie składki na ubezpieczenie społeczne następuje za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny (dotyczy osoby nie podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego i rentowego)
Praca socjalna
Praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym.
Praca socjalna prowadzona jest z osobami, rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej, a ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokojenia potrzeb członków społeczności
Praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom bez względu na dochód.
Poradnictwo specjalistyczne
Poradnictwo specjalistyczne, w szczególności prawne, psychologiczne i rodzinne, jest świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, bez względu na dochód.
Potwierdzenie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1398 z późn. zm.) daje prawo osobom nie ubezpieczonym, które posiadają obywatelstwo polskie i posiadają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, spełniającym jednocześnie kryterium dochodowe i majątkowe określone w ustawie o pomocy społecznej do świadczeń opieki zdrowotnej na okres 90 dni
W stosunku do tych osób dokumentem potwierdzającym prawo do świadczeń opieki zdrowotnej jest decyzja wydana przez Kierownika MGOPS
Decyzję wydaje się po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego. Z wnioskiem o objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym występuje osoba Zainteresowana, a sytuacjach nagłych – zakład opieki zdrowotnej udzielający świadczeń zdrowotnych. Jednym z warunków objęcia osoby ubezpieczeniem zdrowotnym jest spełnienie kryterium dochodowego.
Domy pomocy społecznej
Prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej przysługuje osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych (art. 54 ust.1 ustawy z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej – Dz. U. z 2020 r. poz.1876 z późn.zm.)
Do wniosku dołącza się:
- decyzję o przyznaniu osobie ubiegającej się zasiłku stałego oraz jej pisemną zgodę na ponoszenie opłaty za pobyt w domu;
- decyzję organu emerytalno-rentowego ustalającego wysokość emerytury lub renty oraz pisemną zgodę na ponoszenie opłaty i na jej potrącanie przez właściwy organ emerytalno-rentowy ze świadczenia emerytalnego lub rentowego, zgodnie z odrębnymi przepisami;
- oświadczenia o wysokości dochodu osoby ubiegającej się, małżonka, zstępnych przed wstępnymi zobowiązanych do ponoszenia opłaty, oświadczenie o wysokości dochodu osoby małoletniej, w przypadku gdy opłatę będzie ponosić przedstawiciel ustawowy;
- zaświadczenie, o którym mowa w art. 22 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2020 r.
- poz. 517)
- pisemną zgodę osoby ubiegającej się lub przedstawiciela ustawowego na potrącanie z zasiłku stałego opłaty za pobyt w domu — w przypadku wyrażenia takiej zgody.
Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:
- mieszkaniec Domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu,
- małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej – jeżeli dochód na osobę w rodzinie tych osób jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego (kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 701 zł, a kryterium dochodowe na osobę w rodzinie wynosi 528 zł); kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium dochodowego,
- gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej ponosi opłatę w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej, a opłatami wnoszonymi przez mieszkańca domu, małżonka, zstępnych przed wstępnymi, bądź inne osoby
- inne osoby niewymienione wyżej w zadeklarowanej wysokości, na podstawie umowy zwartej z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej.
Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Michałowie nie rzadziej niż co 6 miesięcy aktualizuje wywiady środowiskowe u osób zobowiązanych do ponoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej.
Osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:
- wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce,
- występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych,
- małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia,
- osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.
Sposób funkcjonowania domów pomocy społecznej oraz tryb kierowania i przyjmowania osób ubiegających się o przyjęcie do domu określa Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 734).
Wzory druków do pobrania: